Competentiemanagement in Bulgarije

De arbeidsmarkt in Bulgarije heeft een probleem. Naast de krimp van de bevolking die 3 jaar geleden is ingezet, verlaten goed opgeleide mensen het land om meer geld te verdienen in het buitenland. Werkgevers klagen over de opleiding van de studenten die op de arbeidsmarkt komen. Die opleiding is niet afgestemd met het bedrijfsleven, waardoor nieuwe werknemers vaak eerst in het bedrijf opgeleid moeten worden voor ze productief zijn.

Om deze situatie te doorbreken is het Bulgarian Industrial Association een programma gestart om met het gebruik van competenties meer grip te krijgen op de arbeidsmarkt. Via het beschrijven van beroepen middels competenties, is het de bedoeling om het onderwijs beter af te stemmen op het bedrijfsleven, werkgevers instrumenten te bieden om hun werknemers beter op te leiden, werknemers instrumenten te bieden om gericht te werken aan hun loopbaan, en om een beter algemeen beeld te krijgen van de arbeidsmarkt. Dit alles met als hoofddoel het verhogen van het niveau van de arbeidsmarkt en daarmee het vergroten van de concurrentiepositie van Bulgarije.

Het programma, met de indrukwekkende naam “Development of Workforce Competence Assessment System by Sectors and Regions”, is groots aangepakt. Er wordt een netwerk ingericht om in eerste instantie in 20 van de 27 sectoren en 10 van de 28 regio’s de beroepen in competenties vast te leggen, er worden 400 “assessors” opgeleid om dit te begeleiden, er komt een centraal informatiesysteem om dit in vast te leggen en om de resultaten in diensten aan de betrokken partijen terug te geven. Er is hiervoor 4 jaar uitgetrokken en zo’n 4,5 miljoen euro – deels gefinancierd met Europees geld (ESF). Er is een belangrijke rol weggelegd voor de werkgevers, die de beroepen in competenties moeten gaan vastleggen. Verder zijn ook de ministeries van onderwijs en werkgelegenheid betrokken, evenals de bonden, enkele onderzoeksbureaus en de universiteit van Sofia. Er wordt veel gebruik gemaakt van ervaringen uit het buitenland, en in dat kader mocht ik een week meelopen met het project om zoveel mogelijk advies en commentaar te leveren. Enkele van mijn opmerkingen wil ik in dit artikel delen. Voor de liefhebbers is het hele advies hier te lezen.

Een eerste indruk van het programma is dat het wel erg groot, veelomvattend en ambitieus is. In een maatschappij als in Nederland zou het gedoemd zijn te mislukken, omdat het nooit mogelijk is om alle partijen mee te krijgen. Deze partijen hebben immers vaak al eigen modellen en processen waar ze niet van af willen wijken, en die als “de beste” beschouwd worden.
In Bulgarije zal dat mogelijk meevallen. Ten eerste hebben werkgevers nog vaak geen gestructureerde HR-processen zoals die wel vaak in Nederland aanwezig zijn. Ten tweede is er nog altijd een cultuur waarin centraal gestuurde ontwikkelingen makkelijker geaccepteerd worden, en er soms zelfs sturing verwacht wordt. Tijdens een van de workshops verweet de bond voor metaalbewerkers, het ministerie van onderwijs dat er onvoldoende wetgeving was om goede opleidingen mogelijk te maken. Blijkbaar verwachtte de bond dat de overheid hierin de leiding heeft, terwijl in Nederland bij dit soort zaken de overheid vaak volgt op de ontwikkelingen in de markt.

Het gekozen model om de beroepen en competenties in vast te leggen, is geen standaard model. Er is gekeken naar standaarden als het internationale ISCO, het Europese ESCO, en diverse nationale systemen. Ook de Kwalificatiestructuur van het Nederlandse COLO (http://www.kwalificatiesmbo.nl/) is daarbij meegenomen. Onderdelen van deze modellen en structuren zijn overgenomen in het model, maar er is toch gekozen voor een eigen model.
Een goed argument hiervoor is dat het model moet werken in Bulgarije, en daarom moet aansluiten op de plaatselijke beroepen, het plaatselijke onderwijs en de plaatselijke cultuur. Nog belangrijker is het argument dat het systeem geaccepteerd moet worden door alle betrokkenen – dat lukt veel beter als het een eigen product is. Hier zit het programma dus goed!

Gaat dit programma er inderdaad voor zorgen dat de Bulgaarse arbeidsmarkt op een hoger niveau komt?
Ik denk dat het omgekeerde in elk geval waar is: zonder dit programma zal het niveau niet hoger worden. Er is iets nodig om de huidige situatie te doorbreken, om het onderwijs beter af te stemmen op de arbeidsmarkt en instrumenten te bieden om werknemers beter op te leiden en betere loopbaanbegeleiding te kunnen bieden. Er is, mede op basis van de ervaringen in andere landen, een model opgesteld en er is een plan om dat model te gaan invullen. De relevante spelers zijn geïdentificeerd en er is een start gemaakt met het invullen. Kortom, er is een visie, een plan en de eerste stappen zijn gezet!
Ook als dit programma alleen voor elkaar krijgt, dat werkgevers, bonden, onderwijs en overheid elkaar beter weten te vinden, dan is al een wereld gewonnen. Ik ben benieuwd of dat lukt en hoop daar volgend jaar een positief artikel over te kunnen plaatsen!
Meer weten over dit programma? Kijk op http://en.competencemap.bg/.

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.