Waarom Big Data de overheid nog niet redt

Dankzij steeds grotere rekenkracht, slimmere algoritmes en steeds meer beschikbare gegevens, zijn de afgelopen jaren grote stappen gezet in de verwerking en interpretatie van grote hoeveelheden data. In een artikel van Sander Duivestein worden enkele voorbeelden aangehaald. Hierin wordt verwezen naar de wetenschap waar Big Data gebruikt wordt om hypothesen te falsificeren. Ook wordt verwezen naar het bedrijfsleven, waar Big Data de besluitvorming zou kunnen ondersteunen, en op termijn zelfs zou kunnen sturen.

Behalve het bedrijfsleven, zou ook de overheid moeten kijken naar Big Data. Met de juiste modellen en het juiste gebruik, is het mogelijk om de gevolgen van politieke keuzes veel beter te voorspellen. Het zou zelfs mogelijk kunnen worden dat systemen op basis van Big Data keuzes voorstellen, en dat de politiek deze enkele nog afweegt en prioriteert.

Waarom het voorlopig niet zover komt, wordt in dit artikel toegelicht.

Een goede uitleg van Big Data en de mogelijkheden hiervan is in dit filmpje van Sogeti VINT te zien. In het kort komt het erop neer dat er enorme hoeveelheden gegevens beschikbaar zijn, waaruit antwoorden op alle mogelijke vragen gegenereerd kunnen worden. Die enorme hoeveelheden gegevens zijn vooral het gevolg van het internet, en alle instrumenten die (meestal via het internet) gegevens registreren. Denk aan mobiele telefoons, RF-ID’s, navigatiesystemen en dergelijke, die gestructureerde informatie genereren. Maar denk ook aan alle e-formulieren, blogs en andere sociale media, waarmee mensen enorme hoeveelheden meestal ongestructureerde informatie vastleggen. Juist die ongestructureerde informatie bevat kennis die met de traditionele analysetools niet ontsloten kan worden.

Omdat tegenwoordig alles in informatie is uit te drukken, is in theorie iedere vraag te beantwoorden met Big Data. Feitelijke vragen als “hoe warm wordt het volgende week dinsdag in de Gobi woestijn?” of “hoeveel mensen hebben de trein tussen Groningen en Amsterdam genomen in het afgelopen jaar?”. Maar ook subjectieve vragen als “kan ik beter investeren in de economie of in de zorg?” of “hoe zorg ik ervoor dat er volgend jaar meer winst gemaakt wordt?”.

Tot nu toe werden deze subjectieve vragen op twee manieren beantwoord:

• iemand met status denkt goed na en geeft het antwoord
• een groep mensen gaat in discussie tot er een gedeeld antwoord is bereikt

Soms wordt een onderzoek uitgevoerd om enig idee te hebben van de huidige situatie. Dat onderzoek is echter altijd gericht op een bepaald aspect van de situatie en is beperkt. Met Big Data is de informatie direct beschikbaar en omvat het alle aspecten van de situatie. Sterker, met Big Data worden antwoorden al aangedragen voordat de vraag goed en wel gesteld is. Big Data werkt immers continu en reageert op wijzigingen in de gegevens.

Big Data kan voor de overheid van onschatbare waarde zijn. Politieke keuzes kunnen onderbouwd worden met informatie die de werkelijkheid benadert. Daarnaast kunnen de gevolgen van politieke keuzes via Big Data veel beter en completer voorspeld worden.

Toch gaat het nog even duren voordat Big Data een rol gaat spelen in de politiek. Dat komt omdat Big Data werkt met modellen om de gegevens te aggregeren, categoriseren, en visualiseren. Die modellen zijn door mensen gemaakt, en kunnen incompleet zijn of zelfs fouten bevatten. Het is mogelijk om “lerende” modellen te maken, waarbij de gebruikte algoritmen aangepast worden aan de geconstateerde gegevens. Maar voorlopig moet men systemen vertrouwen, die zich nog niet altijd bewezen hebben.

Een groter probleem is het feit dat Big Data geïnterpreteerd moet worden door mensen, en mensen zijn niet goed in het objectief interpreteren van informatie. Dat geldt helemaal voor politici, die de informatie door een politieke bril zien, en rekening moeten houden met hun electoraat. Verder moeten deze mensen begrijpen welke modellen en gegevens gebruikt zijn, en wat dus de waarde van de informatie is.

Is er dan geen toekomst voor Big Data in de politiek?

Toch wel! Om te beginnen kan Big Data helpen bij de implementatie en uitvoering van politieke keuzes. Dat gebeurt al op kleine schaal: de belastingdienst controleert niet meer alle ondernemingen, maar vertrouwt op steekproeven (“horizontaal toezicht”). Dat vertrouwen wordt echter opgebouwd met Big Data: door alle informatie waar de belastingdienst over beschikt, kan heel goed ingeschat worden waar risico’s zitten en waar dus een steekproef op zijn plaats is. Bij meer uitvoeringsorganisaties wordt (voorzichtig) met Big Data gewerkt: fraudebestrijding bij UWV (waarbij bestanden gekoppeld worden om meer informatie te krijgen), en de Experimenten Regelarme Instellingen in de AWBZ, waar op een andere plek op deze website over geschreven wordt.

In het bedrijfsleven schiet het ook nog niet op, maar de vorderingen in de wetenschap, en de voorbeelden die aanspreken (zoals de overwinning van Watson vorig jaar in Jeopardy) zorgen er voor dat er steeds minder om Big Data heen gegaan kan worden.

Als Big Data zijn meerwaarde heeft bewezen in de wetenschap en in het bedrijfsleven dan wordt de stap naar beleidsvorming en de politiek kleiner. Het zal nog wel even duren, maar het is niet te stoppen: de rol van informatie is onomkeerbaar aan het groeien.